Τι εννοούμε με τον όρο εταιρική κουλτούρα

Με αφορμή μια συζήτηση, που είχα πρόσφατα με έναν συνάδελφο για την κουλτούρα της εταιρείας μας, αλλά και το βιβλίο «Ηγεσία» του καθηγητή μου Δημήτρη Μπουραντά, το οποίο διαβάζω εκ νέου αυτές τις ημέρες, αποφάσισα να μοιραστώ μαζί σας τον ορισμό, αλλά και τη σημασία της εταιρικής κουλτούρας.

Η κουλτούρα σύμφωνα με τον κ. Μπουραντά, αποτελεί ένα θεμελιώδες συστατικό στοιχείο ενός οργανισμού, όπως άλλωστε και ενός ατόμου και μιας κοινωνίας. Όπως οι χώρες χαρακτηρίζονται από τις εθνικές τους κουλτούρες, το ίδιο και οι οργανισμοί. Για παράδειγμα, ένα δημόσιο νοσοκομείο έχει διαφορετική κουλτούρα από αυτή ενός ιδιωτικού και μια πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία έχει διαφορετική κουλτούρα από μια ελληνική.

Η κουλτούρα (ή παιδεία και γιατί όχι νοοτροπία) ουσιαστικά προσδιορίζει το πώς οι οργανισμοί και οι άνθρωποι σκέφτονται και το πώς δρουν. Συνεπώς μπορεί να αποτελεί πηγή ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, όταν είναι κατάλληλη, ή ανταγωνιστικών μειονεκτημάτων, όταν είναι ακατάλληλη. Αποτελεί ένα στρατηγικά κρίσιμο άυλο στοιχείο της επιχείρησης, αρκετά πιο σημαντικό από την τεχνολογία και τα κεφάλαια. Γι’ αυτό και η εξασφάλισή της πρέπει να αποτελεί ευθύνη και προτεραιότητα των διοικητικών στελεχών.

Εταιρική κουλτούρα σύμφωνα με το βιβλίο «Ηγεσία» του καθηγητή Δημήτρη Μπουραντά, είναι το σύστημα κοινών αξιών, πιστεύω, αρχών, παραδοχών, εννοιών-σημασιών που συνθέτουν ένα κοινό νοητικό πλαίσιο αναφοράς, το οποίο προσδιορίζει το πώς σκέφτονται και το πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, τι κάνουν, γιατί το κάνουν, πως το κάνουν, πότε το κάνουν κλπ.

Η εταιρική κουλτούρα, λοιπόν, είναι κοινώς ενστερνισμένες αξίες, πιστεύω, σημασίες-έννοιες, παραδοχές, αρχές και άτυποι κανόνες που προσδιορίζουν το πώς σκέφτονται και το πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι ως προς τους πελάτες, τους μετόχους, τους ανταγωνιστές, τα προϊόντα, την ποιότητα, τις καινοτομίες, την οργάνωση, το μάνατζμεντ, τις ανθρώπινες σχέσεις και τη συνεργασία, τους συναδέλφους, τους προϊσταμένους και οτιδήποτε άλλο έχει σχέση με την επιχείρηση, το περιβάλλον και τις σχέσεις της με αυτό.

Η εταιρική κουλτούρα εκφράζεται ακόμα και με το πώς ντύνονται οι άνθρωποι, στο πως είναι διαμορφωμένα τα γραφεία, στο πόσο καθαρές είναι οι τουαλέτες, στο ποιοι μπαίνουν πρώτα στο ασανσέρ, στο αν δίνεται έμφαση στους ανθρώπους της επιχείρησης και εάν είναι ευχάριστη η ατμόσφαιρα εργασίας. Η εταιρική κουλτούρα ουσιαστικά αποτελεί ένα κοινό, για όλους τους ανθρώπους της επιχείρησης, νοητικό πλαίσιο αναφοράς για τις αποφάσεις που λαμβάνονται από τα άτομα και τις ομάδες.

Για παράδειγμα για μια φαρμακευτική εταιρεία κουλτούρα αποτελεί η ταχύτητα, η καινοτομία, η απλότητα στις διαδικασίες, η συνεχής μάθηση-βελτίωση-εκπαίδευση, η ανυπαρξία στεγανών μεταξύ των τμημάτων και των ιεραρχικών επιπέδων, η έμφαση στην εξυπηρέτηση του επαγγελματία υγείας και η ασθενοκεντρικότητα της επιχείρησης.

Οι βασικές ιδιότητες της εταιρικής κουλτούρας είναι η έκταση, η ένταση και η καταλληλότητά της. Με τον όρο έκταση εννοούμε πόσο η κουλτούρα είναι διαδεδομένη και κοινή σε όλους τους ανθρώπους της επιχείρησης, δηλαδή σε ποιο βαθμό έχει γίνει κατανοητή από όλους. Με τον όρο ένταση εννοούμε κατά πόσο οι αξίες, τα πιστεύω, οι αρχές και οι άτυποι κανόνες ασκούν επίδραση και καθορίζουν τις αποφάσεις, τις στάσεις και τις συμπεριφορές των ατόμων. Μια κουλτούρα είναι ισχυρή όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ισχυρή πίεση και δέσμευση να ακολουθούν-εφαρμόζουν στην πράξη, χωρίς παρεκκλίσεις, τις αξίες, τα πιστεύω και τους άτυπους κανόνες της εταιρικής κουλτούρας. Για παράδειγμα, αν ένας εργαζόμενος αρνηθεί την εντολή του Γενικού Διευθυντή της εταιρείας διότι αυτό συνεπάγεται παραβίαση της διαφάνειας η οποία αποτελεί αξία της επιχείρησης, τότε πράγματι η εταιρική κουλτούρα είναι πολύ ισχυρή. Τέλος με τον όρο καταλληλότητα εννοούμε σε ποιο βαθμό το περιεχόμενό της συμβάλλει ή δεν συμβάλλει στην αποτελεσματικότητα, την ανταγωνιστικότητα και τη διαρκή επιτυχία της επιχείρησης.

Δε θα μπορούσα να σκεφτώ καλύτερη φράση από αυτή του Peter Drucker, για τη σημασία της εταιρικής κουλτούρας στην ανταγωνιστικότητα μιας επιχείρησης:

“Culture eats strategy for breakfast”!