Οι γυναίκες στο «λαβύρινθο» της εξουσίας
Σε όλον τον κόσμο υπάρχουν μόνο 19 γυναίκες αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων. Η ανισότητα εκδηλώνεται σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής και αποδεικνύει ότι εξακολουθεί να υπάρχει ισχυρή αντίσταση στην γυναικεία ηγεσία, εκτιμά η ισπανική εφημερίδα El Mundo.
Όταν η Τζασίντα Άρντερν εξελέγη αρχηγός του Εργατικού Κόμματος στη Νέα Ζηλανδία, μια από τις πρώτες ερωτήσεις που έπρεπε να απαντήσει είναι αν, στα 37 της χρόνια και παντρεμένη μητέρα, θα ήταν σε θέση να κερδίσει στις γενικές εκλογές. «Είναι εντελώς απαράδεκτο στην εποχή μας ότι οι γυναίκες θα πρέπει να απαντήσουν σε μια τέτοια ερώτηση στον χώρο εργασίας τους. Η επιλογή να έχουν παιδιά είναι δικαίωμα των γυναικών. Είναι δυνατόν το γεγονός αυτό να καθορίζει αν η γυναίκα θα πάρει μια δουλειά ή όχι;» απάντησε η Άρντερν.
Λιγότερο από δύο μήνες αργότερα η Άρντερν εξελέγη πρωθυπουργός της χώρας της, η νεότερη γυναίκα που κατέχει τη θέση αυτή στη Νέα Ζηλανδία. Από τις 193 χώρες του κόσμου, μόνο 19 έχουν γυναίκες προέδρους ή πρωθυπουργούς. Έντεκα από αυτές είναι αρχηγοί κρατών και 12 πρωθυπουργοί (ορισμένες κατέχουν και τις δύο θέσεις). Οι γυναίκες είναι το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά, αναλογικά, προεδρεύουν ή κυβερνούν περίπου στο 6% των κρατών.
«Ο αριθμός έχει βελτιωθεί κατά την τελευταία δεκαετία, αλλά ποτέ δεν ήταν περισσότερες από 20 χώρες ταυτόχρονα με μια γυναίκα ως επικεφαλής της κυβέρνησης ή κράτους» λέει η Τζούλι Μπάλινγτον, πολιτικός σύμβουλος στην αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ. Η Άρντερν αποτελεί την πιο πρόσφατη προσθήκη στον κατάλογο των γυναικών ηγετών. Δίπλα της είναι η Πρόεδρος της Χιλής Μισέλ Μπατσελέτ (μόνη γυναίκα πρόεδρος στην αμερικανική ήπειρο) και η ομόλογός της στην Λιβερία και βραβευθείσα με το Νόμπελ Ειρήνης Έλεν Τζόνστον Σίρλιφ. Γυναίκες είναι επίσης στην προεδρία της Εσθονίας, της Λιθουανίας, της Μάλτας, της Ελβετίας, της Σιγκαπούρης, των Νησιών Μάρσαλ και του Μαυρίκιου. Γυναίκες πρωθυπουργούς έχουν μεταξύ άλλων η Γερμανία, η Βρετανία, το Μπανγκλαντές, το Περού, η Νορβηγία και η Σερβία.
Οι σκανδιναβικές χώρες αποτελούν παραδείγματα γυναικείας ηγεσίας. Η Ισλανδία, για παράδειγμα, είχε γυναίκα πρωθυπουργό ή πρόεδρο για 20 χρόνια. Στη Νορβηγία, τρεις γυναίκες κατέχουν ύψιστα αξιώματα -η Έρνα Σόλμπεργκ πρωθυπουργός, η Ίνε Έρικσεν Σρέιντε υπουργός Εξωτερικών και η Σιβ Γιένσεν υπουργός Οικονομικών. «Όταν οι γυναίκες είναι οικονομικά πιο ανεξάρτητες, η ικανότητά τους να έχουν πρόσβαση στην πολιτική είναι μεγαλύτερη και αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί υπάρχουν περισσότερες γυναίκες ηγέτες στις ευρωπαϊκές χώρες», λέει η Μπάλινγτον. Μόνο το 23% των βουλευτών είναι γυναίκες. Γι’ αυτό -σύμφωνα με την ειδικό του ΟΗΕ, ο μικρός αριθμός των γυναικών σε ηγετικές θέσεις μιας χώρας «προσωποποιεί ό,τι συμβαίνει στο σύνολο του πολιτικού συστήματος. Οι γυναίκες εξακολουθούν να έχουν την ανάγκη να σπάσουν πολλές γυάλινες οροφές και να ξεπεράσουν πολλά εμπόδια για να αναδειχτούν σε υψηλές θέσεις» λέει.
Η καθηγήτρια Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Northwestern (ΗΠΑ) Άλις Ίγκλι στο βιβλίο της με τίτλο: «Γυναίκες και ο Λαβύρινθος της Ηγεσίας» δείχνει πως, ενώ οι άνδρες ανεβαίνουν θέσεις φυσικά σε οποιοδήποτε επάγγελμα, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μια γεμάτη δυσκολίες πορεία και πρέπει να είναι ανθεκτικές για την επίτευξη του στόχου τους. Αν οι γυναίκες είναι υποψήφιες για μια θέση πρέπει να προσπαθήσουν πολύ περισσότερο από έναν άνδρα για να την κερδίσουν» λέει η Ίγκλι.
Σύμφωνα με την Αμερικανίδα, οι διακρίσεις κατά των γυναικών εξηγούν την ανισότητα. Και αυτή η διάκριση εκδηλώνεται σε μια αντίσταση στην γυναικεία ηγεσία. «Δεν νομίζω ότι μια γυναίκα πρέπει να κατέχει οποιοδήποτε πόστο σε μια κυβέρνηση, βασικά επειδή είναι ασταθής και συναισθηματική, οι άνδρες είναι επίσης συναισθηματικοί και ασταθείς, αλλά μια γυναίκα είναι πιο πιθανό να είναι». Η φράση αυτή αποδίδεται στον Ρίτσαρντ Νίξον, πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, και αντικατοπτρίζει τις προκαταλήψεις που δεν έχουν ακόμη νικηθεί. Η Ίγκλι το περιγράφει με αυτόν τον τρόπο: «Όταν οι γυναίκες συμπεριφέρονται με κυρίαρχο τρόπο, τείνουν να προκαλέσουν απόρριψη , αλλά αν ενεργούν γλυκά ή ευγενικά, κατηγορούνται ότι είναι πολύ αδύναμες, γεγονός που καθιστά την άσκηση οποιασδήποτε ηγεσίας μεγαλύτερη πρόκληση για μια γυναίκα παρά για έναν άνδρα».
«Η πρώην, πλέον, πρόεδρος της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσεφ, κατήγγειλε επανειλημμένα ότι κατηγορήθηκε πως είναι «σκληρή και σοβαρή» όταν ένας άνδρας στην κατάστασή της θα χαρακτηριζόταν «σταθερός και ισχυρός».
«Αν εμφανιζόμουν συγκινημένη από κάτι, τα μάτια μου ήταν γεμάτα με δάκρυα ή ο λαιμός μου σφίγγονταν, επειδή κάτι δραματικό συνέβη, μού έλεγαν ότι είμαι γυναίκα χωρίς έλεγχο των συναισθημάτων μου», είπε η Μισέλ Μπατσελέτ.
Στο άλλο άκρο του χάρτη, η Άγκελα Μέρκελ που επανεξελέγη τον περασμένο Σεπτέμβριο για μια τέταρτη θητεία ως καγκελάριος της Γερμανίας, έχει περάσει την πολιτική της σταδιοδρομία προσπαθώντας να βάλει στην άκρη το φύλο της. Η ίδια έχει αναφέρει ότι, όταν κάποτε ως υπουργός Περιβάλλοντος μετείχε σε μια συνάντηση, συνειδητοποίησε ότι οι άνθρωποι γύρω της έδιναν μεγαλύτερη προσοχή στο τι φορούσε από το τι έλεγε. Έτσι έβαλε στη ντουλάπα της τα πιο προβλέψιμα ρούχα. Επιπλέον, όταν ένας συντονιστής την ρώτησε αν ήταν φεμινίστρια κατά την τελευταία διάσκεψη κορυφής της G20, είπε ότι «δεν μου αρέσουν οι ετικέτες».
Το Ίδρυμα Thomson Reuters μόλις κυκλοφόρησε ένα ντοκιμαντέρ που δείχνει πόσο -εκτός του δυτικού κόσμου – οι γυναίκες πρέπει να αγωνιστούν καθημερινά για να αφιερωθούν στο δύσκολο έργο της αλλαγής του κόσμου.
«Οι γυναίκες φέρνουν στην πολιτική ζωή θέματα στα οποία κεντρικό ρόλο έχει η εφαρμογή μιας νομοθεσίας χωρίς αποκλεισμούς. Θέτουν, επίσης, στην ημερήσια διάταξη ζητήματα που γνωρίζουν καλύτερα, όπως η σεξιστική βία», εξηγεί η Μπάλινγτον.
Η καθηγήτρια Ίγκλι τονίζει πως υπάρχουν κοινωνιολογικές μελέτες που δείχνουν ότι όταν οι γυναίκες καταλαμβάνουν ηγετικές θέσεις «δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στο δημόσιο τομέα, σε θέματα υγείας, εκπαίδευσης ή καταπολέμησης της φτώχειας». Δύο παραδείγματα: στην Ινδία, ο αριθμός των έργων για τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων σε περιοχές όπου τα τοπικά συμβούλια καθοδηγούνται από γυναίκες είναι κατά 62% περισσότερα από εκείνα στα οποία κατέχει εξουσία ένας άνδρας. Στο Μαλάουι οι γυναίκες βουλευτές κατόρθωσαν με πολλές πιέσεις να εγκριθεί από τη Βουλή νόμος που απαγορεύει τον γάμο των ανηλίκων σε μια χώρα, όπου τα μισά κορίτσια αναγκάζονται να παντρευτούν πριν από την ηλικία των 18 ετών.
